Роман Александрович Скирмунт (белор. Раман Аляксандравіч Скірмунт; польск. Roman Skirmunt; родился в деревне Поречье Пинского уезда 1868—1939) — белорусский и польский государственный и политический деятель.
Принадлежал к католическому литовскому шляхетскому роду Скирмунтов герба «Дуб».
Родился в семье Александра Александровича-Изидоровича Скирмунта (1830—1909), члена руководства Минского общества сельского хозяйства, и Теофилии Зянонавны Любанской (1836/ 7-1928).
Его отец был сыном землевладельца Пинского уезда, известного предпринимателя-фабриканта и пинского уездного предводителя (1829—1835) Александра Шимоновича Скирмунта (1798—1870), а мать — дочерью Зенона Яновича Любанского (около 1807—1854), вилейского уездного предводителя (1835—1841, 1844—1847), от его жены Марты Левкович. Был братом польского землевладельца Зенона и двоюродным братом Елены Скирмунтовой, урождённой Скирмунт (жены землевладельца Болеслава Скирмунта). Племянник Константина Скирмунта, министра иностранных дел Польши. Родился в имении Скирмунтов Поречье близ Пинска. Окончил Рижскую классическую гимназию. Высшее образование получил в Варшавском университете (юриспруденция) и в Венском университете (философия).
В 1907-1917 годах был заместителем президента Минского общества сельского хозяйства. Был депутатом 1-й Государственной думы России и в 1910-1911 годах членом русского Государственного Совета. В 1915-1917 годах возглавлял Белорусский народный комитет.
С 25 марта 1917 года до 12 июля этого же года возглавлял националистический Белорусский национальный комитет в Минске, потом был членом Минского белорусского народного представительства. Работал в комитете подготовки первого Общебелорусского съезда и был вторым главой его Исполнительного Комитета (февраль-март 1918). Был членом Рады Белорусской Народной Республики, Главой правительства БНР в чине премьер-министра. Был сторонником поисков помощи для независимости Белоруссии в Германии.
После войны поляков с большевиками и разгрома БНР — в Польше. Помогал издателям белорусской прессы. В 1930-1935 годах был сенатором Польши.
Был убит местными жителями по приказу советского комиссара Холодова после занятия Западной Белоруссии советскими войсками в 1939 году. Председатель сельсовета велел отвести его и его шурина Болеслава Скирмунта в Пинск. Не доходя до города, в лесу, их остановили, дали в руки лопаты и приказали копать себе могилы. Роман Скирмунт, которому на тот момент исполнился 71 год, оперся о дерево и сказал: «Я не заслужил, чтобы себе самому копать могилу». Обоих, расстреляв, сбросили в яму, даже толком не присыпав. В соседнем имении Скирмунтов Молодово были убиты другие его племянники.
В 2009 году в Ивацевичах в греко-католическом приходе иконы Божией Матери Жировичской установили мемориальную доску в честь Романа Скирмунта.
- Семья Скирмунтов
- Дворец Скирмунта в усадьбе Поречье. До 1918 года.
- Роман Скирмунт с селянами в Поречье, начало 1930-х годов
- Скирмунт Роман Александрович / С. С. Рудович // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. — Минск, 2009. — Т. 1. Кн. 2 : Брестская область. — С. 350.
- Скірмунт Раман Аляксандравіч / С. С. Рудовіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2002. — Т. 14. — С. 457.
- Скірмунт Раман Аляксандравіч / Станіслаў Рудовіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. — Мінск, 2001. — Т. 6. Кн. 1 : Пузелі — Усая. — С. 321.
- Парэцкі парк : [в. Парэчча Пiнскага раёна] / В. Р. Анціпаў // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі : у 5 т. —Мінск, 1987. — Т. 4. — С. 201.
- Смалянчук, А. «Краёвая ідэя» ў беларускай гісторыі : зборнік навуковых артыкулаў / Аляксандр Смалянчук. — Мінск : Зміцер Колас, 2017. — 458 с. — Са зместу: Раман Скірмунт.
- Мешечко, Е. Н. Скирмунт Роман Александрович (1868 – 1939) // Путешествие по Беларуси. В краю Нёмана, Западного Буга и Припяти : путеводитель / Е. Н. Мешечко. — Брест, 2012. — С. 222.
- [Последний хозяин Поречья Роман Скирмунт] // Жемчужина Полесья. Пинский район : справочник туриста / текст Т. А. Хвагиной. — Минск, 2006. — С. 41—43.
- Трагедыя ў Парэччы : да абставін смерці Р. Скірмунта / В. Л. Ільянкоў // Памяць. Пінскі раён : гісторыка-дакументальная хроніка. — Мінск : БЕЛТА, 2003. — С. 195—196.
- Парк : помнікі культавай і сядзіба-паркавай архітэктуры / Э. Л. Злобін Памяць. Пінскі раён : гісторыка-дакументальная хроніка. — Мінск : БЕЛТА, 2003. — С. 523—524. Пра парк у вёсцы Парэчча Пінскага раёна.
- Магіла Р. А. Скірмунта : помнікі гісторыі і культуры / Э. Л. Злобін Памяць. Пінскі раён : гісторыка-дакументальная хроніка. — Мінск : БЕЛТА, 2003. — С. 567.
- Скірмунты, шляхецкі род / А. Кіштымаў // Памяць. Пінскі раён : гісторыка-дакументальная хроніка. — Мінск : БЕЛТА, 2003. — С. 128—131.
- Кіштымаў, А. Аляксандр Скірмунт : [Раман Скірмунт — сын А. Скірмунта] / Андрэй Кіштымаў // Славутыя імёны Бацькаўшчыны : зборнік / укладальнікі: У. Гілеп [і інш.]. — Мінск, 2003. — Вып. 2. — С. 374—380.
- Далiдовiч, Г. В. БНР i БССР. Роздум аб пакутным шляху беларускай дзяржаўнасцi ў ХХ стагоддзi : [узгадваецца Раман Скірмунт] / Г. В. Далiдовiч. — Мінск : Пейто, 2002. — 63 с.
- Парк «Поречье» / И. О. Ситникова // Свод памятников истории и культуры Белоруссии. Брестская область. — Минск, 1990. — С. 346—347.
- Парк «Поречье» (д. Поречье Пинского р-на) : [создание Романом Скирмунтом парка] // Памятники природы Белоруссии / В. М. Бельков [и др.]. — Минск, 1986. — С. 100—102.
- Рэбкавец, Л. Буйнейшае даследаванне біяграфіі Рамана Скірмунта / Людміла Рэбкавец // Полесская правда. — Пинск, 2019. — 2 февраля. — С. 3. Аб прэзентацыі кнігі Алеся Смаленчука “Раман Скірмунт (1868—1939): жыццяпіс грамадзяніна краю” у Пінскай цэнтральнай раёнай бібліятэцы імя Я. Янішчыц.
- Николаева, В. Дань памяти / Вероника Николаева ; фото Сергея Подшивалова // Полесская правда. — Пинск, 2017. — 16 августа. — С. 3 : фот. О Романе Александровиче Скирмунте.
- Кирьянов, А. Последний Скирмунт : взлет и падение полесского рода / Артем Кирьянов // Народная газета. — 2016. — 24 чэрвеня (№ 25). — С. 20—21.
- Каткавец, А. Скірмунты ў Моладаве / Ала Каткавец // Заря. — 2014. — 10 июля.
- Лабадзенка, Г. «Страляйце так, я ад людзей ніколі не адварочваўся…» : 70 гадоў таму ў в. Парэчча забілі адраджэнца Палесся Рамана Скірмунта / Глеб Лабадзенка // Звязда. — 2009. — 7 кастрычніка. — С. 7.
- Клімковіч, І. «Служыць Айчыне, адказваць перад Богам» / Ірына Клімковіч // Літаратура і мастацтва. — 2009. — 29 мая (№ 20). — C. 12—13. Аб ролі беларуской шляхты ў фарміраванні культуры; узгадваецца Р. А. Скірмунт.
- Ильенков, В. Долгий путь к сердцам потомков / Вячеслав Ильенков // Пінскі веснік. — 2008. — 10 кастрычніка. — С. 3. Открыта мемориальная доска Р. А. Скирмунту в д. Поречье Пинского района.
- Сідарэвіч, А. Урады БНР і кабінет Рамана Скірмунта / Анатоль Сідарэвіч // Arche. — Минск, 2008. — № 4. — С. 108—126.
- Пінчук, В. Слова пра Рамана Скірмунта / В. Пінчук // Мясцовы час. — Пинск, 2006. — 28 верасня ; 5 кастрычніка ; 12 кастрычніка.
- Чарнякевіч А. Беларускія паланафілы і Грамада. 1925 – пачатак 1927 г. / А. Чарнякевіч // Гістарычны альманах. — Гародня, 2006. — Т. 12. — С. 64—78. Узгадваецца ў тым ліку Р. Скірмунт
- Века, А. Трагічны пошук Радзімы. Раман Скірмунт (1868 – 1939) / Алесь Века // Настаўніцкая газета. — 2004. —17 крастрычніка. — С. 6.
- Куницкий, П. Вспоминая Скирмунтов / Павел Куницкий // Пинская неделя. — 2003. — 5 июня. Тереза Скирмунт продолжает восстанавливать на Полесье память о своих предках, упоминается Роман Скирмунт.
- Кучынскі, В. Раман Скірмунт — удзельнік беларускага Адраджэння / В. Кучынскi // Наша слова. — 2001. — 21 сакавіка.
- Смалянчук, А. Успамін пра Рамана Скірмунта : штрыхі да партрэту / Алесь Смалянчук // Наша Ніва. — 2000. — 18 снежня. З матэрыялаў экспедыцыі ў в. Парэчча Пінскага раёна.
- Рудовіч, С. «…Беларускі дзеяч з вялікіх паноў» : эпізоды палітычнай біяграфii Рамана Скірмунта / Станіслаў Рудовіч // Гістарычны альманах. — Гародня, 1999. — Т. 2.
- Гадлеўскі, В. Зь беларускага палітычнага жыцьця ў Менску ў 1917–18 гг. : [сярод глаў: «Роля Р. Скірмунта ў тагачасным беларускім жыцьці і ягоныя спробы залажыць беларускую абшарніцкую партыю», «Абліскамзап і разгон Усебеларускага Кангрэсу [1917]» : рэферат прачытаны ў 1934 г.] / кс. Вінцэнт Гадлеўскі // Спадчына. —1997. — № 5. — С. 18—39.
- Цішук, П. Ён быў патрыётам Радзімы, але памёр «ворагам народа» : Лёс на зломе часу / Пётр Цішук // Народная газета. — 1997. — 29 жніўня.
- Смалянчук, А. Раман Скірмунт : шлях да Беларусі / Алесь Смалянчук // Спадчына. —1994. — № 6. — С. 6—10.
- Скирмунт, Роман Александрович // Википедия : свободная энциклопедия [Электронный ресурс]. — Режим доступа: https://ru.wikipedia.org/wiki/Скирмунт,_Роман_Александрович